کامل الصّناعه الطبیّه؛ کتاب پزشکی بزرگی که تا حدودی ناشناخته مانده است.

تاریخ طبّ ایرانی اسلامی پزشکان نامور و کتابهای پزشکی ارزشمندی را به جهان دانش عرضه داشته است و به جرأت می‌توان گفت با ترجمه این کتب و استفاده از تجارب ممتدّ این اطبّا بوده که غربیان توانسته‌اند فنّ پزشکی را به جایگاه امروزی آن در جهان برسانند. یکی از این طبیبان بزرگ، «علی بن عبّاس مجوسی» و کتاب ارزشمند او «کاملُ الصِنّاعهِ الطّبیّه» معروف به «کُنّاش مَلِکی» است. این اثر در کنار «قانون» ابن سینا و «حاوی» رازی سه دایرهالمعارف بزرگ پزشکی ایران و اسلام هستند که با گذشت بیش از هزار سال بر تألیف آنها، تا سه دهه‌ اخیر هیچ ترجمه‌ای از آنها به عمل نیامده بود1. دید انتقادی مؤلّف نسبت به اطبّای قدیم و جدید، و جامعیّت کتاب درخصوص بیماری‌ها و مداوای آنها، و حساسیّت نویسنده به شیوه آموزش و فنّ تألیف، این کتاب را به یکی از ستون‌های طب سنتی تبدیل کرده است. متن کتاب در دو بخش نوشته شده؛ بخش نخست شامل طب نظری (که توسط مؤلّف مسؤول این مقاله در سه مجلد به فارسی برگردانده شده و از سوی مؤسسه‌ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مَک گیل کانادا چاپ و منتشر شده است) و بخش دوم دربرگیرنده مباحث طب عملی است. این مقاله، توصیفی بوده و به شیوه کتابخانه‌ای می‌کوشد تا به معرّفی کتاب و ترجمه آن پرداخته و اطّلاعاتی را در مورد اثر و ترجمه آن به علاقه‌مندان تاریخ پزشکی و طبّ سنّتی ایران ارائه نماید.